Woorden / Words

(Eerst: Juf, kan ik even met je spreken, alleen?)

Juf,

Soms kan ik niet goed opletten.
Ik weet eigenlijk zelf niet waarom.
Het is niet met opzet.

Ik vind het zelf vervelend. Ik weet dat ik langzaam ben.
De kookwekker helpt alleen een klein beetje.

Ik weet dat het het ergste is tussen de middagpauze en de tweede speeltijd.

Ik wil je niet boos maken.
Maar als ik eerlijk ben, vind ik school niet zo leuk.
Ik kan mijzelf er niet toe brengen te werken.
Ik wil liever spelen. Ik wil graag bewegen.

Ik denk dat je dat eigenlijk allemaal wel al weet.

Ik zou graag weten wat jij hier zelf over vindt?

durven kiezen
niet direct opgeven
I stick with that choice
lang genoeg

het membraan duw je in
als je lang genoeg duwt
ga je er door gaan
dat gevoel wil ik, ergens door gaan

terwijl nu, als het niet direct gaat, ga ik iets anders doen
de onrust in mijn hoofd
doet me steeds andere dingen doen
uiteindelijk doe ik niets omdat ik niets lang genoeg doe
analysis paralysis

doen is meer waard dan denken
daarom is het reizen zo waardevol als mij
ik wil de mijn keuze die ik maak, zien als een camino

ik kan niet alles
dat is de paradox
ik kan niet alles want
ik heb niets gedaan

als ik zelf de moeder zou zijn van het kind op het klimrek,
zou ik met heel veel liefde zeggen:
speel
kijk niet terug naar de trede achter je
en kijk niet naar de trede voor je
stap op de trede waar je nu bent
en als je dat lang genoeg doet
kom je uiteindelijk op het punt waar je wil zijn
maar vooral: have fun

J’avais envie de parler des vacances d’été ensemble. Tu es d’accord?
Tu sais, ça va être un peu différent de d’habitude.
Tu seras plus longtemps juste avec maman, ou juste avec papa.
Ca fera plus que cinq nuits, comme maintenant quand il y a école.
Tu vas aussi aller chez Papi et Mamie, en B., sans nous.
Donc parfois ça va faire bizarre, et c’est possible que maman ou papa te manque.
Tu peux toujours demander à maman de m’appeler si tu veux me parler quand je suis pas avec toi.
Ca va être aussi très chouette parce qu’on pourra organiser beaucoup de choses que tu aimes bien faire : du camping, jouer dans la rivière… (d’autres exemples?)

On verra aussi N., C., F. et M. Et G. et B. aussi.
Eux aussi ils font partie de la famille, comme papa et maman.
Quand tu as envie de les voir, tu me dis et je les appelle pour les inviter à jouer, ok?

Maman m’a dit que l’autre soir tu as fait une colère avant d’aller dormir. Tu te sens souvent comme ça? Tu es triste parfois? Ou tu as peur? Ou peut-être il y a des choses que tu ne comprends pas? Tu peux m’en parler, je ne serai pas fâché.

Je veux aussi que tu saches que je pense beaucoup beaucoup à toi, même quand on est pas ensemble. C’est comme si tu étais avec moi, et ta sœur aussi.
Et on restera toujours une famille avec maman, même si on n’habite plus tous les quatre à la maison.
Je t’aime très fort.

Beste mensen,

Ik woon in Oostende, ik ben gepensioneerd, ik ga zo langzaam naar het einde van mijn leven. Ik doe rustig de dingen die ik graag doe, dacht ik. Tot mijn bankrekening gehackt werd. Geplunderd. Van mijn financiële buffer is nu niets meer over.
Het parket zegt dat ze niets kunnen doen “wegens gebrek aan capaciteit.”

Ik die dacht dat mijn boeltje op orde was. Dat ik veilig was.
Plots sta je aan de andere kant. En zie je dat je daar niet alleen bent.
Iedereen is mogelijk slachtoffer.

Leef jij ook met de voortdurende angst op de sukkel te geraken?
En schaam je je, net zoals ik?

Mensen die met twee gaan werken en het einde van de maand niet halen.
Mensen die een job hebben maar in hun auto moeten slapen.
Jonge mensen die geen woning meer vinden omdat het te duur is.
Het ziekenfonds dat nooit bereikbaar is; geen enkele dienst die ooit antwoordt.
Honderd internationale bedrijven zorgen voor 60 procent van de uitstoot aan CO2.
Bushaltes worden afgeschaft.
Bankautomaten verdwijnen.
Fast-forward digitalisatie.
De sub-middelklasse brokkelt af.
De welvaartstaat stort in.
De begroting, de koopkracht, de sociale woningen, de staat van het onderwijs.

Doen ze jou ook geloven dat jijzelf verantwoordelijk bent?
Dat het allemaal jouw eigen schuld is?
Of de schuld van die migrant die naast je woont, of van die gehandicapte of van die bejaarde?
Nee. Het is niet jouw schuld. Het is niet hun schuld.

Ik ben ook bang, net als velen.
Het heeft geen zin alleen te blijven met onze angst.
Wat er nu met ons gebeurt, wat ons nu wordt aangedaan,
is de schuld van de super rijken en super machtigen,
de beheerders van dit systeem.

Hoe rijk mag je zijn?
Hoe gaan we de herverdeling bedenken, organiseren en regelen?
Dat zouden onze bekommernissen moeten zijn.
In plaats van met de vinger te wijzen naar die naast ons,
moeten we naar boven wijzen,
naar die die zich boven ons en boven alles wanen
en zich in de handen wrijven als wij de schuld op elkaar steken.
Naar boven moeten we kijken –
verantwoording eisen, macht breken, geld claimen.
Want hun systeem verdeelt ons.

Trigger warning: bijgevoegde tekst vermeldt seksueel geweld

Geachte commissie,

Ik wil graag mijn verhaal doen als slachtoffer van herhaaldelijk seksueel geweld, maar het is moeilijk. Ook al sta ik reeds jaren slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag bij in een zelfhulpgroep, als ik over mijzelf begin, stoppen mijn hersens met functioneren. Toch wil ik vertellen wat mij is overkomen, en wat de levenslange gevolgen daarvan zijn, voor mij en voor vele mensen.

Als kind werd ik herhaaldelijk seksueel misbruikt door mijn eigen vader
…
… details feiten…
…

L’histoire se répète.
Ik trouwde in … met ….
Ik heb pas vele jaren later begrepen dat ook hij dader en veelpleger is van seksueel misbruik.
…
… details feiten…
…

Dit zijn de feiten. M.i. is hier onvoldoende erkenning van geweest bij justitie. Er is geen veroordeling geweest, er werd niet gepast gereageerd en geen enkele van de slachtoffers heeft ooit een vergoeding ontvangen.
Ik wens als slachtoffer erkend te worden, samen met alle andere slachtoffers van seksueel geweld, binnen en buiten de kerk.
Seksueel misbruik gaat altijd gepaard met machtsmisbruik. Als kind doe je er alles aan om het misbruik te normaliseren, omdat het nu eenmaal een gezagspersoon betreft, je eigen vader. Ik deed mij als kind voor als een clown, om toch maar optimistisch over te komen en de miserie niet te voelen.
Het is niet alleen het misbruik zelf dat een mens kapot maakt.
Door het misbruik is heel mijn leven, mijn zijn, mijn denken veranderd. En dat zit in mijn lichaam. Vaak word ik wakker, totaal gebroken. Zonder directe aanleiding, voel ik mij de hele dag slecht. Zoveel energie gaat verloren. Vaak kan ik het niet opbrengen voor mezelf eten te halen.
L’histoire se répète.
Iemand die mij vertrouwd voorkomt, omdat die mij hetzelfde gevoel geeft zoals in mijn jeugd, moet ik net leren afwijzen. Met therapie kan ik dat proberen te bespreken en rationaliseren, maar ik heb het misbruik geïncorporeerd en heb daardoor het gevoel dat ik geen meester ben over mijn eigen lichaam.
Ik kan maar moeilijk een nieuwe relatie aangaan. Ik heb schrik dat ik weer de verkeerde zal kiezen.
Ook mijn kinderen zijn voor altijd gekwetst.
…

Het proces rondom de kerk wordt nu opgevolgd. Ik vrees dat jullie ons, slachtoffers van buiten de kerk, vergeten. Dat jullie niets gaan doen met onze aanbevelingen. Ik wil dat onze getuigenissen gehoord worden, en dat er gevolg aan wordt gegeven.
Wij horen niet bij
GOD-vergeten
maar hopelijk zijn we binnenkort niet
ONS-vergeten.

Bonjour,

Ca fait un temps que je veux t’écrire, mais je n’y arrivais pas.

D’abord pour te dire que je ne suis pas en colère contre toi, et je reconnais tout le travail que tu as fait ces dernières années, et je te soutiens.
Moi aussi, j’ai mes gros dossiers, et un travail sur moi à continuer.

Mais cet été, je me suis rendue compte que le contact avec toi me renvoie à des endroits d’anxiété et d’insécurité trop fortes.

C’est ce qui fait que je ressens le besoin de prendre de la distance, c’est-à-dire d’avoir un temps où nos communications restent limitées.
Je n’ai pas l’énergie en ce moment pour te parler ni te voir quand je viens à O.

Si de ton coté, tu veux m’exprimer des choses concrètes, bien sûr tu sais où m’écrire.
Mais j’aimerais que tant que possible, on se limite aux vœux d’anniversaires et autres évènements importants, sans rentrer dans des conversations intimes.

Je ne peux pas te dire aujourd’hui combien de temps ça va durer. Ca va dépendre de mon propre processus.
Mais je sens que c’est ce dont j’ai besoin et j’ai confiance que tu sauras le comprendre, au moins en partie.

J’espère que tu sais aussi que ce n’est pas mon intention de te blesser, ni toi, ni S.
Je vais aussi lui écrire pour lui partager ce que je t’écris ici.

Je t’embrasse.

Dag O.,

Ik schrijf je omdat ik denk dat je eigenlijk nooit beseft hebt wat ons conflict met mij gedaan heeft.
Toen ik voor jou werkte, ben ik heel onzeker geworden. Ik voelde mij erg klein. Je woorden hebben teveel impact op mij gehad. Hoe je iets zegt, en wat je zegt, heeft een gewicht. Terwijl je in mijn gezicht lachte, zette je mensen tegen mij op en vertelde leugens achter mijn rug.
Ik heb mij erg eenzaam gevoeld, en ontgoocheld, en machteloos.
Ik begon over alles te twijfelen en mijzelf in vraag te stellen.

Als ik jou zie, of je naam hoor, komt alles steeds terug.
Ik ben nog steeds erg kwaad.
Ik wil dat je dit weet.

Toch zou ik willen dat we allebei rust kunnen vinden.
Ik zou willen dat wij in de toekomst allebei met dit soort situatie kunnen omgaan, op een volwassen manier,  zodat het minder ver escaleert, en er minder pijn is.

Lieve T.,

We missen je.

We waren zo’n goede vrienden.

Wat heb je een mooi leven gehad.
Altijd overal ging je met ons mee,
naar het bos, naar de zee.
Je liep liever dan je wandelde,
je ging liever op restaurant dan naar de winkel.
Je was een echte fijnproever.

Wij waren zo graag bij jou
en jij zo graag bij ons.
Herinner je je de weekends dat je even bij ons in bed mocht komen.
Lief, rustig, schoon en discreet was je
en slim ook, altijd zat je iedereen gade te slaan.

Het spijt me, dat ik misschien niet beseft heb dat je al oud was, en niet meer zoveel kon.

Gelukkig heb je thuis kunnen sterven
en heb je niet teveel moeten afzien.

T.,
we denken nog elke dag aan je.
We wensen je een heel mooi leven
in de hondenhemel, bij de andere hondjes.

F. en baasje

Ik heb altijd zoals een balling geleefd.

Ik ben geboren in Vlaanderen; tot mijn zevende woonde ik in Kortrijk.  Daarna moest ik naar Brussel verhuizen en Frans spreken – niet de taal van mijn hart. Samen met mijn moedertaal, was ik ook mijn identiteit kwijt. Ik hoorde nergens bij.

Ik wilde actrice worden, maar dat is nooit gebeurd. Want acteurs waren arm. Wij waren niet echt arm, maar toch. Je voelt je niet arm wanneer iedereen rondom je arm is; je voelt het wanneer de anderen rijk zijn. Armoede is ook in de geest.

Mijn directrice en docenten van de middelbare school overtuigden mijn vader ervan dat ik moest verder studeren. Dus ik mocht naar de universiteit. Maar we hadden geen geld; ik zou alles moeten zelf betalen. Omdat ik niet direct wist wat ik wilde studeren, ging ik naar Marokko, naar mijn rijke familie daar. Bij mijn nonkel heb ik geleerd wat racisme is. Volgens hem was er een piramide met de witte Europeanen helemaal bovenaan, de Zwarten helemaal onderaan, en de Amerikanen, de Joden, de Pieds Noirs en de Arabieren daartussen. Ik zat in een Esperanto-club en ging met iedereen om. Ik kon het mensbeeld van mijn nonkel niet verdragen, ik leed daaronder. Daarom ben ik uiteindelijk naar Londen vertrokken, als au pair in een joodse familie. Toen een andere au pair vertelde dat zij tolk was, wist ik dat ik dat ook wilde worden. Taal is de essentie.

Op een dag las ik “Thieves in the Night”, over een kibboets in Palestina, en ik dacht: zo wil ik leven.  Ik heb een visa bekomen, een ticket gekocht, ben vertrokken. Samen met nog allemaal new-comers ben ik Hebreeuws beginnen leren. Mijn favoriete kibboets was een kleine kibboets op de Golan hoogte. “Hana Banana”, noemden ze me daar. In die tijd wilden de meeste Israeli nog vrede.

In de kibboets was er een vrouw – heel kil- die zei: “Natuurlijk wil je hier in de kibboets wonen, je hebt niets, niet eens een diploma.”
Dus ben ik teruggegaan naar Europa, eerst naar Spanje en dan naar Genève, om tolk te worden. In Genève ontmoette ik veel Palestijnen en Israëli en praatte met hen. Maar de Israeli waren niet content dat ik met de Palestijnen praatte. Ik dacht nog dat vrede mogelijk was. Ik droomde elke nacht van de kibboets. Het was zo mooi, zo mooi.

Toen ik terugging met mijn diploma waren ze vriendelijk in de kibboets. Maar ik zag dingen nu anders, doordat ik de andere kant gehoord had.
Na de zesdaagse oorlog was ik ontgoocheld over hoe ze hun overwinning uitbuitten.
Ik was niet meer inconditionnel.
Ik wist ook dat ik nooit echt jood zou zijn.
Het is pijnlijk als je tien jaar in iets geloofd hebt.

Ik wilde zo graag ergens bij horen. Ik had mij aan de joden vastgeklemd omwille van hun sterke zin van identiteit die zekerheid bood. Ik was blind-sighted.

Ook na Israel bleef ik op zoek. Bij de Zwarte Amerikanen. En later bij anderen. Altijd the downtrodden, altijd bij de opprimés.
Ik ben getrouwd geweest met een levenslang veroordeelde. Dat was een instant catastrophe.
Na Amerika heb ik in Brussel gewoond, in Schotland, in Damascus, …

Ik ben ook heel arm geweest, ik heb honger gekend. En kou- soms moest ik in mijn bed studeren.
Armoede is niet alleen gebrek aan geld, het is ook psychologisch, het gebrek aan zekerheid.
Ik denk soms dat ik van binnen nog arm ben.
Mensen vinden mij soms arrogant, maar ik heb niet de arrogantie van de rijken, of die zelfzekerheid.
Ik ben eerder verlegen. Ik was vijandig tegen de bourgeoisie. Maintenant je m’en contrefous. I couldn’t care less. Ik ben ik. Als het mensen niet bevalt, that’s too bad.

Ik geloof in vrijheid.

Mensen zouden deftig moeten kunnen leven. Een dak boven hun hoofd, eten op de plank, een school voor de kinderen Les oeuvres charitables ne devraient pas avoir besoin d’exister. The working poor. Ce n’est pas supportable. On me dit toujours er is geen geld. Ja, er is wel geld, maar je moet het gaan halen.

Ik ben in West-Vlaanderen geboren en nu, op het einde van mijn leven, ben ik er teruggekomen. Un peu pour compléter ma vie. Ik ben mijn hele leven gevlucht, op zoek naar mijn identiteit. Nu pas aanvaard ik: I don’t belong anywhere. I belong everywhere and nowhere.
Nu ben ik in het paradijs.
Ik ben dankbaar voor wat ik meegemaakt heb. En voor alle mensen die mij in mijn leven geholpen hebben, vaak op een kantelpunt. Ik ben trots dat ik nog leef. Materiellement ça va bien. Ik heb een goed pensioen- dat geeft rust. Ik woon op de dijk, zie de zee.

Ik ben nu geland bij acceptatie.

Mijn fascinatie voor blauw is doorheen de jaren alleen maar gegroeid.
Het is een soort emotionele staat waar ik graag naartoe ga. Het maakt me gelukkig, blij. Vooral ultramarijn blauw ervaar ik als vredig, rustgevend. Dat blauw bezorgt mijn hersenen een hemels momentje. Het blauw van de hemel vind ik ook wel mooi. Ik kan daar lang naar kijken.

Misschien herkennen mijn hersens dat blauwe moment. Ik heb een oog handicap. Mijn oogzenuw gaat kapot onder te hoge druk. Om die druk te meten, krijg ik bij controles een fluorescerende vloeistof in mijn oog. Wanneer ze daar dan een apparaat tegen houden, zie ik blauw. Eénen hetzelfde ultramarijn blauw.

In blauw gaat een hele wereld open.

In West-Europa hadden ze lang geen blauw (behalve bij de Kelten, maar dat telde niet mee). Er was wel blauw in de natuur, de lucht en de zee, maar geen mensengemaakt blauw. Pas in de Middeleeuwen vonden ze het pigment en verscheen het in de schilderkunst. Voor het eerst, in een drieluik in het St Jans hospitaal in Brugge, had Maria een blauwe mantel.
Als uiting van macht, droegen vorsten plots blauw. Koningsblauw.

Ook bierkaartjes kunnen zo ineens een andere status krijgen. Het zijn dragers waar veel op gebeurt, maar ze zijn ondergewaardeerd. Ik wil ze een upgrade geven. Bierkaartjes in tinten blauw. De schoonheid van het alledaagse.

Beste ouders,

Ik ben de laatste keer met redelijk veel conflict vertrokken. De aanleiding was nogal stom. Maar er is een grotere reden waarom het steeds zo ver komt.
Ik weet dat ik bij jullie vaak onbeleefd en bot overkom, alsof ik iemand ben die mij niets van andere mensen aantrek. Maar eigenlijk is dat het omgekeerde van hoe ik ben voor de buitenwereld: Ik vermijd meestal conflict, ik zoek zoveel mogelijk rust op, en probeer tegemoet te komen aan de noden van anderen.
Hoe komt het dan dat ik thuis zo’n kort lontje heb, en zo weinig geduld? Dat ligt niet aan jullie opvoeding.
Het is omdat ik weinig ruimte voel als ik thuiskom. Er komen direct allerlei vragen. Ik heb het gevoel dat ik mij de hele tijd tot jullie moet verhouden. Een eenvoudige vraag als “hoe is het in X?” zorgt bij mij al voor wrevel.
Ik probeer van wat ik doe mijn passie te maken en er zo voldoening uit te halen. Het is een constante zoektocht die vaak vermoeiend is. Dat is een lange route, maar ik tast niet meer in het duister.
Maar dat is niet het antwoord dat ik graag zou willen geven als jullie vragen “hoe is het?”.
Vandaar mijn reactie op zo’n vraag.

Ik zou het fijn vinden als jullie hier rekening mee kunnen houden. Dan kan er misschien meer ruimte ontstaan, kan ik me misschien vrijer en rustiger voelen bij jullie.

Z.

Het gaat niet zo heel goed met mémé. Ik zou graag een manier vinden om haar wat troost te bieden. Doen jullie mee? Het zou fijn zijn als ze elke week van iemand anders een kaartje in de bus krijgt.  Een soort van liefdespost. Zo kunnen we wat dichter bij haar zijn, en heeft ze iets dat haar fier maakt, waar ze ook naar terug kan kijken. Het zou haar deugd doen te weten dat er zoveel mensen met haar bezig zijn.
Je kan schrijven wat je wil: een kaartje van op reis, een mooie foto, een gedicht, een kruiswoordraadseltje, een roddel, een kort tekstje over Helmut Lotti,…
Wie wil de eerste zijn?

link poll met agenda

Yesterday I walked along the coast, crying. A whale swam by and saw my tears. “What’s the matter?” she asked. I answered: “I’m crying because I am sad, and angry and worried. My country is poor and it’s falling apart.”
“Really?” said the whale. “I swim here since many decades. Your country seems so beautiful.”
“It is. But it’s a jungle. We have no security. The structures of the Greek state are insufficient, corrupt, and toxic. They steal from us. We don’t denounce their theft; we let them continue, as long as they allow us to steal in return. We’re hurt and exhausted and only care about ourselves, not about the rest.  Our eyes are closed for injustice. Last week a woman was killed by her ex-partner in front of the police station, while the cops were watching. People who could have lived, die in hospitals without doctors. Trains derail and explode because there is no system managing it. Sometimes I feel that we are a country of individuals, a country of thieves. Without empathy, without tomorrow.
“But you are still alive”, said the whale.
“I survive. But there’s only me me me, without care for the common.”
“Which wind could bring change?”
“Some young people try, but the power systems harass them. The potential they have is not only wasted but attacked. Finally, they leave. It’s perverse. If you don’t play the game, you’re out. Do you understand, whale?”
The whale breathed for a bit in silence and answered then calmly: “As a whale, I know the depth and vastness of the ocean since many many years. It’s hard for me to understand how one can live only in the present moment, on the surface, for oneself. But maybe this is what people do when they feel captured. Just like animals, in fact. I remember once I saw a big fish, being caught in a net. Instead of taking a moment to observe the situation, the fish started kicking and chomping right away. Very quickly, it had strangled itself, and died. If this fish would only have taken one moment of pause to reflect, it would have seen that there was still an opening in the net. It could have escaped and still be swimming today.
That’s when I told myself: if I will get caught one day, I will not panic. I will look carefully and move calmly. I will first think and then act.”

Those are the wise words I received from the whale. I share them with you, connected as we are, through the sea, the water, the sun. Maybe we are all captured fishes, not seeing the opening – only seeing the net. We have forgotten the scale and the depth of the ocean, the vastness of its time.

***
whale: is able to extend its consciousness across larger wholes of time and space, to see how everything is connected and recurring. Also, a symbol of the deepest emotions and feelings.

N. , ik stuur je dit berichtje omdat ik je kaartjes niet kan overtreffen.
Mijn lieve vriendin, ik wil je eens bedanken voor alles wat je al voor mij gedaan hebt.
Je bent super lief en heel attent en je hebt bijzonder veel talent op heel veel vlakken. Je bent een luisterend oor en mijn creatieve tweede brein. Bij zoveel belangrijke dingen in mijn leven was je betrokken. Ook al horen we elkaar soms niet, ik weet dat je er voor mij bent. Dat geeft mij een heel veilig gevoel. Bedankt voor alle gezellige momenten. Bij gebrek aan aquarel, stuur je een heel dikke knuffel.

Kortrijk, 23 februari 2024

Aan Hunne Majesteiten de Koning en de Koningin,

Met dit schrijven wens ik u hartelijk uit te nodigen voor de feestelijke viering van het 25-jarig bestaan van het sociaal artistiek project ARC van Antigone te Kortrijk.

ARC is een artistiek traject waarbij mensen met de meest uiteenlopende achtergronden professioneel begeleid worden door een ploeg van regisseurs, technici, decor- en kostuumontwerpers. Bij Antigone geloven wij dat iedereen het recht heeft op het podium te staan en iets te vertellen, en dat ieders persoonlijk verhaal een schoonheid in zich draagt.
Als medewerker zie ik op dagdagelijkse basis hoe ons theater (re-)integratie bevordert en verbindingen tot stand brengt. Kunst en verbeelding vermogen soms meer dan duizend pillen bij de dokter. Wij focussen op het postieve verhaal van wat mensen kunnen, en niet van hoe ze gewoonlijk gezien worden. Op die manier biedt ARC voor haar deelnemers niet enkel nieuwe doelen, uitdagingen en dromen, maar ook een warme thuis waar werkelijk iedereen welkom is.

We repeteren vijf maanden lang richting een reeks van negen voorstellingen die spelen van 16 mei tot en met 1 juni 2024. De voorstelling gaat over de toenemende polarisatie in de maatschappij, over politiek en media, over compromissen en het gebrek eraan, over woke, deep-fake, AI… Op 16 mei 2024 is de première van onze nieuwe voorstelling Het begon gewoon zoals elk mooi verhaal. Op die dag blazen we ook de kaarsjes voor onze 25ste verjaardag uit.
Als waardering voor hun harde werk en blijvende inzet, zou ik de spelers op dit jubileum graag de kans geven extra te schitteren. Het is daarom mijn grootste wens dit belangrijk symbolisch moment in uw bijzijn te kunnen vieren, Sire en Majesteit. Uw aanwezigheid zou een enorme erkenning betekenen voor de spelers en voor sociaal theater in het algemeen. Ik hoop dan ook van harte dat u ons met een bezoek wil verblijden.

Hoogachtend,
D.E.
Telnr
Email adres
Website

Mede namens de Raad van Bestuur van Antigone
namen

S.,

Deze brief omdat woorden voor ons allebei belangrijk zijn, en de zorg voor de woorden en voor elkaar. Ik moest ze even zoeken, de woorden.

Ik wil je graag vertellen dat ik weer zwanger ben.
Dat maakt me heel blij. En ook een beetje verdrietig, in het licht van jouw zoektocht en je zelfbevraging. Ik hoop- ook al is het misschien onmogelijk- dat dit jouw proces niet in de weg staat. Ik zou niet willen dat dit tweede kind iets verandert in onze vriendschap.

Als ik zie hoe jij omgaat met alles wat er op je af komt, met alle uitdagingen en pech, heb ik veel bewondering. Je hebt een ongelooflijke kracht. Ik hoop dat je dat ook zelf ziet.

Hoe je dit ook opneemt, ik wil je reactie graag een plek geven en begrijpen.
Ik vertrouw je en ik steun je en ik wens je alle goeds.

V.

R.,

Ik schrijf je deze brief omdat ik je graag zie, en omdat ik weet dat dat soms beter werkt dan spreken. Ik wil dat je dit rustig kunt lezen, zonder druk.

Hoe gaat het met je?
Ik heb het gevoel dat je je soms verloren voelt of het leven niet ziet zitten. Maar als jij verloren loopt, loop ik ook verloren. En als ik constant voor je zorg, kan ik niet voor mezelf zorgen.

Ik ben nu dertig en ik wil plannen kunnen maken maar nu lijkt het alsof we in twee snelheden leven. Ik zou graag de mogelijkheid hebben opnieuw te kunnen dromen.
Ik wil de tijd die we hebben niet verliezen. Ik wil vooruit kunnen kijken, samen.

Ik ben dankbaar voor alles wat we samen meegemaakt hebben en wat nog komen zal. Wat er ook gebeurt met onze relatie, je blijft altijd mijn beste vriend.
Ik zou je zo graag terug gelukkig zien, zelfzeker, zonder alle obstakels die je op je eigen weg legt.
Ik zou zo graag weer samen kunnen groeien.

Ik verwacht niet dat je direct een antwoord klaar hebt. Als het moeilijk is om met mij dit gesprek te hebben, weet dat ik er ben om ook naar andere oplossingen te zoeken.

Weet dat ik er altijd ben.

Ik ben op zoek naar een warm huis. Een samenwonen dat we zouden kunnen omschrijven als zorgzaam, caring, open en nieuwsgierig. Een tijdelijke community waar we aanwezig zijn voor elkaar. Ik zie zo voor mij een sfeer van samen zijn, waar je elkaar begroet al heb je niet zo veel tijd; waar we ‘s avonds wel eens een babbeltje slaan, naar slechte televisie kijken of mee dromen aan een ideale wereld rond een apéro na het werk. Een fijne plus zou zijn dat ik jullie eens mee op stap neem (en vice versa) naar een voorstelling, een feestje of om eens elkaars vrienden te leren kennen.

Dear Deirdre Rose,

This is your granddaughter writing, Joan Rose.
We have never met but I am the daughter of the son you gave birth to in 1945. Unfortunately, you did not survive this event, so you could not meet your family.
I don’t know nothing about you. Yet I feel you are a part of my identity. I feel strongly connected to Scotland, to nature. But I cannot catch it

I write this letter for you, and for all women who have died during childbirth or through different forms of domestic violence. A lot of women die because of relationships.  All those mothers who just pass away and seem to disappear. Unsung women, it seems like you are forgotten.
I don’t want to forget.

My grandmother. I don’t have a picture of you. But I would like to try to make your painting. I’m in Ostend now and just visited the Ensor exhibition. The way he tries to paint the light, it’s like a sea-shell. Trying to capture light, like capturing something you cannot control. I want to capture something or someone, their knowledge.
I’m just very curious who you were; what you liked; what music you listened to; what kind of clothes you wore; what the story was with your husband; and with my father, the child you had together.
What were your surroundings? Did you have wallpaper? What was your daily life like?
What did you do, in the 40s, during the war? How old were you when you died?

My father never talked about you. His father left him, and he grew up with his aunt and his grandmother. They did not want to talk about it.
I don’t know if this not talking has contributed to his trauma, to his memory loss.
I used to ask a lot of questions when I was ten.
He just didn’t know.
They tried to put a plaster on it. And now I’m pulling the plaster of.

Would you like to know something about your son?
He was very good at school. He loved chemistry and explosions. Very young he got a scholarship to study in Bristol and in London. He met my mom when he was sixteen. They moved to Holland together very young. On the outside he was a very friendly and sociable person. They had three kids: me and my two sisters. We are doing well
I have a daughter, called Olga Rose

it’s only the name Rose that is continuing
Rose,
Rose,
Rose,

I hope this can be a beginning
of getting to know you.

Beste Z., Cher Z.,

Ik weet dat deze brief misschien wat ongewoon kan overkomen, maar ik wou je graag schrijven omdat ik niet altijd de juiste woorden vind als ik op bezoek kom bij jullie, of als we e-mails uitwisselen. Ik voel soms dat we met elkaar communiceren op een koelere of minder persoonlijke manier dan dat ik dat eigenlijk zelf zou willen. Ik heb me in het verleden misschien ook harder opgesteld dan ik dat zou willen. Ik voel het verlangen van jou dat ik in het frans spreek, maar zou ook graag Nederlands kunnen spreken wanneer dat comfortabeler is voor mij. Nederlands blijft mijn moedertaal, en is dus ook de taal die ik in de intimiteit van mijn eigen familie spreek. We komen van andere talen – Nederlands of Frans – maar ook andere leefwerelden. Et je sens bien le désir de ta part que tout se passe bien, ce que j’apprécie beaucoup! Als onze werelden soms niet gelijklopen, is dat ook niet noodzakelijk erg. Maar ik voel dat het belangrijk is voor mij dat je interesse toont in wat me bezighoudt, en dat ik dat ook met jou meer zou kunnen delen. Want ik zou je graag beter leren kennen, en mij als volledig lid van jullie familie willen beschouwen. Dit is voor mij, enig kind, een geluk. En ook belangrijk tout court. Ik denk dat samen uit gaan eten een goed voorstel is. Laten we dat doen.
Liefs, (tot dan? …)

C.

Beste Droomfabriek,

Ik ben L., 68 jaar.
Ik ben zeer sportief. ik verplaats mij uitsluitend met de fiets en heb al vijftig marathons gelopen.
Ik ben dan ook grote fan van de Olymische spelen. Al drie keer heb ik de Spelen als toeschouwer mogen meemaken.
Nu ben ik erg blij dat ik als vrijwilliger geselecteerd ben (slechts één op tien wordt geselecteerd)  om mee te gaan naar de Spelen in Parijs, bij het turnen.
Maar het is zo ontzettend moeilijk om een betaalbare plek te vinden om te overnachten. Er worden astronomische bedragen gevraagd.
Mijn droom op dit moment is dus om verblijf te vinden in Parijs op het moment dat ik daar moet zijn voor de Spelen, dit is van 20 juli tem 5 augustus. Liefst zo dicht mogelijk bij Parc des Expositions, Le Bourget, of bij een metro-station.
Ik hoef geen luxe, ik ga met plezier bij iemand overnachten, vijf vierkante meter voor mezelf is genoeg, en ik kan mijn eigen slaapmatje mee-nemen.
Ik hoop dat u mijn droom in vervulling kan laten gaan.

Hartlijke groeten,
L.C.

AMOUR
ECOUTE
SOIN
DOUCEUR
JOIE
IMAGINATION
REAPPROPRIATION
PUISSANCE
RITUELS
COLLECTIF
REVER
NOURIR LA LUTTE
JUSTICE POUR TOUTES ET TOUS
NOUVEAU MONDE
NOUVEAU RECIT
NOUVEAUX POSSIBLES
NOUVELLES PRATIQUES
ELARGIR L’HORIZON

Mama en Papa,

Ik schrijf jullie deze e-mail omdat ik graag wil laten weten dat ik het fijn zou vinden als we wat meer met elkaar kunnen praten.
Als ik thuis ben, is iedereen altijd zo druk bezig. Er is zoveel beweging, en daardoor komen we er niet aan toe om gewoon eens samen te zitten en te spreken over hoe het met ons gaat.
Ik zou graag wat meer dingen met jullie delen. Ik weet niet wat jullie van mijn leven in Brussel weten, wat ik graag doe als ik niet studeer: mijn hobby’s, mijn vrienden…. En omgekeerd wil ik ook graag weten wat jullie zoal doen. En wat jullie vroeger deden, hoe jullie leven er toen uit zag. En of wij eigenlijk op elkaar lijken, of dat ik toch een alien ben. Ik ben nieuwsgierig naar wat er bij mij anders is dan bij jullie, of net hetzelfde.
Ik weet dat het misschien niet altijd zo makkelijk is met de taal, maar ik wil hier graag de tijd voor nemen; een situatie creëren waar we niet met andere dingen bezig zijn, maar tijd maken voor een echt gesprek.
Ik hoop dat jullie daar open voor staan.

B.

Mama,

Dit is niet makkelijk voor mij,
maar ik wil je graag bedanken voor alles wat je voor me doet.
Je stuurt me altijd naar school, ook als is dat vaak heel moeilijk;
als je ziet dat er iets scheelt, vraag je er naar;
je betaalt mijn psychologen.
Je bent er echt voor mij en voor ons.

Sorry voor de momenten dat ik je heb teleurgesteld
en dat ik het zover heb laten komen met mijn eetstoornis.
We maken het je niet altijd makkelijk

Ik weet dat het ook niet makkelijk geweest is voor jou in het leven.
En toch, hoe jij nu al je doelen aan het halen bent, en steeds nieuwe doelen voor jezelf maakt en die ook bereikt, is echt een inspiratie voor mij.

Ik kan niet goed mijn waardering tonen
en wij doen niet alles wat je wil.

Maar ik ben zo dankbaar en trots op je.

I.

Dag T.,

Gewoon even een kort mailtje om te zeggen dat ik inmiddels vrede heb met jouw beslissing om mij er niet door te laten. En ik doe mijn best om volgende keer wel te slagen.
Wat mij betreft, is alles dus weer ok is tussen ons.
Ik respecteer het werk dat je doet als leraar, en hoop dat we elkaar vanaf nu weer normaal kunnen begroeten.

Beste groeten,
N.

Tien ideetjes om tot schrijven te komen
ingefluisterd door M., met steun van een olifant

1)    Een kleur. Geen zwart of paars.

2)    De vrouw tegenover mij in de trein die, toen die andere vrouw zoveel lawaai maakte, haar dikke boek uit haar tas haalde en helemaal aan het begin begon, zeker tien keer de eerste zin las, want eigenlijk las ze niet, eigenlijk was ze geen lezer maar verstopte ze zich tussen de lijnen die ze zelf niet begreep. Hoe dat ervoor zorgde dat ik ook mijn schrijfboek kon nemen en, dicht bij mezelf, rondom kon kijken.

3)    Een pantser. Een harnas. Een keurslijf. Een tijdelijke beperking. Een keuze.
Iets niet mogen doen om iets anders wel te kunnen doen.

4)    Niet schrijven maar spreken.

5)    Eduoard Levé. Clarice Lispector. David Foster Wallace. Silvia Plath. Georges Perec. Fernando Pessoa.

6)    Mijn eigen jas, niet die van de ander.

7)    Vijfde verdieping.

8)    Wanneer ik niet begrepen word, in deze tijd, soms vernederd word. Omwille van mijn zogezegde zwaarte, mijn rechtvaardigheidgevoel, mijn linkshandigheid.
Tant pis.
Je m’en fous.
’t Is al goe.
Ik zit wel achterin.

9)    iets zonder woorden. een beweging. een ritueel.

10) naar de twijfel kijken
de twijfel inlijsten
twijfelreis
de twijfel bereiden
twijfelrijst

Papa,

Ik wil je een paar dingen zeggen in deze brief die ik moeilijker in een gesprek kwijt kan. Ik laat dit ook aan broer 1 en broer 2 lezen.

Papa, ik weet dat je soms eenzaam voelt. Ik kan me voorstellen dat het verlies je veel energie kost.
Het is nu het tweede jaar na het overlijden van mama, en voor mij is het nu moeilijker. In het eerste jaar moesten we nog van alles regelen, zagen we elkaar veel. Maar nu lijken er steeds minder momenten dat we met het gezin samen zijn, en ik mis dat. Hoe is dat voor jou? Mis jij dat niet? Soms heb ik het gevoel dat je afstand van ons neemt, ook van de kleinkinderen. Ik vind dat jammer. Is het een keuze om minder betrokken te zijn? B. heeft zijn oma nooit gekend, ik zou toch graag hebben dat hij zijn opa leert kennen.

Ik wilde dit jaar een herdenkingsmoment voor mama organiseren maar dat is er niet van gekomen. Vind je dat te lastig? Ontzie je dat?
Ik heb schrik dat we steeds verder uit elkaar gaan drijven.
Ik zou eigenlijk graag één keer per jaar samen komen rondom haar, met ons gezin. Dat hoeft niet veel te zijn, gewoon, dat we bij elkaar zijn.

Ik weet dat je soms het gevoel hebt dat je tekortgeschoten bent, tegenover mama en misschien ook tegenover ons. Ik herken dat, het gevoel te falen. Maar ik heb ondertussen ook geleerd dat geen enkele afstand onoverbrugbaar is, dat niets onherroepelijk is. Als het mislukt, beginnen we gewoon opnieuw, dat zeg ik ook tegen mezelf.

Wij zijn nog altijd je kinderen en we hebben je nog altijd nodig. Dat verandert niet.

Misschien kunnen we eens met z’n vieren praten?

Le temps est passé

Le temps, tu as passé
Et je suis là pour te remercier

Et avec toi, les émotions que tu as laissées en moi
Certaines refont surface aujourd’hui
devraient ou devraient pas, je ne sais pas.
Des leçons de vie, se laisser imprégner
Traumas et colères, laisser derrière soi.

Le temps, tu as passé
Mais ma personnalité je la garde, malgré comment tu m’as traité.e
Injustices, douleurs, méchancetés
Il faut rester comme on est
Sans masque pour nous protéger
Ou bien le mettre et puis l’enlever
Mais rester soi-même, toujours
Sinon sans toi, je me serai égarée depuis longtemps

Profiter de la vie, profiter du moment présent
À chaque verre d’eau, à chaque respiration
Car se le dire une fois par jour, ce n’est pas suffisant
Essayer d’attraper ce moment
C’est facile pour personne
Je l’ai bien appris entretemps.

Oser, oser
Entreprendre, chanter, peindre, ce qu’on aime au plus profond de soi
Ne pas laisser mourir ça
Car le temps tu passes, et tu me laissera un jour derrière toi.

Complimenten voor kinderen tussen 3 en 12 jaar:
– goed zo
– hard gewerkt
– handig
– flink
– goed gedaan
– mooi
– lief
– waw, heel speciaal
– bravo (3-5 jaar)
– ja
– amai
-heel fijn
– veel details
– nog een keer?
– super!
– prachtig
– heel….
– fantastisch
– perfect
– prima
– schitterend
– juist
– geweldig
– slim

Complimenten voor oudere kinderen (boven 12 jaar):
– meer zinnen
– vragen stellen
– preciezere woorden
– ook eigen mening geven
– minder oordeel

N.,

Straks begint het, een maand lang examens. Het wordt een lange rit. Net zoals elke 20-jarige, hoef je je nu even alleen maar daar op te focussen.
Ik schrijf je dit briefje om je veel kracht toe te wensen.
Je werkt hard, je beseft waar je mee bezig bent. Je pakt alles grondig en verstandig aan. Ik heb daar echt bewondering voor, ik ben trots op je.
Tegelijkertijd wil ik je ook graag zeggen dat je inspanningen niet staan of vallen met het resultaat. Dat is altijd een momentopname.  Al het werk dat je doet en de moed die je nu al laat zien, dat staat los van de uitkomst. Het hoeft niet altijd allemaal juist te zijn. We zien wel waar we geraken. Ik ben er om je te steunen en te helpen.
We zijn vertrokken!

M.

Aan mijzelf:

Diep ademen.
Ik weet dat dit voorbij gaat.
Dit komt nu hard binnen maar je moet het niet geloven, die persoon is eigenlijk zelf heel onzeker.

Aan hem:

Ik respecteer jou, ik verwacht ook respect voor mij.
Ik wil niet op deze manier behandeld worden.
Ik functioneer niet zo.
Ik voel mij geïmplodeerd, ik wil hier op een andere manier over spreken.
Kunnen we even elk vijf minuten voor onszelf nemen en dan weer verder spreken?

Courants

En quête de vagues,

Oui, je me laisse traverser,

Puissante, prête, vivante!

Dag lief,

Ik schrijf je omdat ik dat makkelijker vind dan dit luidop te zeggen.
Wil je dit alsjeblieft lezen, en er dan rustig met me over spreken?

Ik wil je graag vertellen hoe ik me voel als bij jou de jaloezie de kop op steekt en je uitbarst. Ik implodeer dan, mijn buik plakt toe, ik kan niet reageren. Ik loop daar dagen slecht van. En ik word heel erg behoedzaam en over-bewust van mezelf. Omdat ik zo op mijn hoede ben, vertel ik soms bepaalde dingen niet, en dat maakt alles net weer verdachter, zonder reden.
Ik vermijd elke trigger, alles wat mogelijk een vonkje zou kunnen geven. Ik toom mezelf in. Ik weet dat dat niet is wat jij eigenlijk wil.

Ik begrijp waar het vandaan komt, na ons turbulente begin, waar we elkaar in veel mist probeerden te vinden. Maar dat is nu niet meer zo.

Mijn werk is belangrijk voor mij, ik wil mij daar volledig voor kunnen smijten, zonder schuldgevoel. Ik wil graag mijn eigen fladderende, vrolijke persoon kunnen zijn. Die springere kant wil ik niet kwijt geraken. Ik weet ook dat jij daar net verliefd op geworden bent.

Alsjeblieft, heb vertrouwen.

Ik wil graag harmonie, en voel me daar ook verantwoordelijk voor.
Ik zou hier graag rustig kunnen over kunnen spreken, met respect voor elkaar. Want alles wat je zegt, komt bij me binnen.

Lief

Mama,

Je zorgt zoveel. Zowel voor L., voor mij, als voor de kleinkinderen. We kunnen altijd beroep op je doen. Met gigantisch veel generositeit en vol overgave cijfer je jezelf weg om zoveel mogelijk te kunnen geven aan diegenen die jij graag ziet. Alles staat in het teken van: wat hebben de kinderen en kleinkinderen nodig. N. vindt het fantastisch bij jou. Alles laat je voor haar vallen. Je gaat haar ’s middags van school ophalen en de dag daarna breng je haar terug, en al die tijd heb je niets anders ingepland dan: er zijn voor haar. Zodat je spelletjes met haar kunt spelen, haar kunt verwennen, en alles te eten geven wat niet pers se lekker of gezond is, maar waar zij zin in heeft. Daar haal jij jouw voldoening uit.

Ik heb zelf ook het geluk gehad in dat warme nest van jou op te groeien. Waar andere ouders hun kinderen hun plan lieten trekken, ging jij alle tieners uit de buurt ophalen om uit te gaan, en ze dan ook weer terugbrengen om 3u ’s nachts, met nog een glaasje water erbij voor wie te veel gedronken had.

Jouw hartelijkheid heeft ervoor gezorgd heeft dat ik minder angstig opgegroeid ben dan andere mensen. Omdat ik wist en weet dat er altijd iemand is. Een goede voedingsbodem. Ik denk dat een beetje van jouw stof wel op mij is overgewaaid. Ik probeer ook genereus te zijn, te luisteren, aanwezig te zijn met mijn volledige capaciteit. Ik probeer voor N. de dingen op dezelfde manier te doen als jij.

Wat ik ook van je geleerd heb is je zachtheid naar anderen toe, en je begrip voor wie anders is. Dat dat niet bedreigend is. Jij gaat ervan uit dat iedereen probeert en zijn best doet. En je begrijpt niet hoe andere mensen dat niet kunnen zien.
Dank je, mama, voor al die zachtheid en generositeit.

Mon petit Suricate,

On était si bien au N. (pays), toi et moi.
Il y avait le soleil, la maison, la mer.
On avait la petite voiture pour aller faire les courses au lac.
C’était beau avec la fraîcheur des arbres.
Et on avait tout le temps envie d’aller à T. (ville).
On avait autant d’amour qu’on s’imaginait pas qu’un jour ça allait finir.
Mais c’est fini.
Après tout, rien n’est éternel.
Le temps passe.
On va finir par se rencontrer  avec le temps.
Mais quand même j’essaie de réparer. L’éternité est aussi grande qu’on peut essayer tout le temps.
Et maintenant on est ici avec la pluie, le froid, la solitude, mais il reste quand même de l’espoir.
Ma suricate chérie que j’aime. Si un jour on revient au N. (pays), ça serait pas la même chose.
Que je sois là ou pas là, je sais que tu es bien.

Analogue

One dense moment.
Power, anxiety, pressure, control, loss of control, joy.
Seeing the director watching her show being watched by the spectators.
Collision of experiences.
Watching the director watching. Watching as a maker.

Dear Ms. …

I write you this letter with appreciation and respect for what you have achieved with the festival in the past.

To manage a festival is a wonderful thing. It’s a privilege and a huge responsibility to decide what art people will be able to experience, and what not. However, I think that we, as directors, never own a festival. No matter how long we have directed it, we can never hold any claim to it. We can only temporarily take care of it, as best as we can. It gives us the opportunity to turn our dreams into projects, to give and take opportunities, to make good and bad choices, to unfold our personalities. But this is always only for a period. This period ends when our mandate ends.
This is true for me as well as for you.

Therefore, as your colleague and successor, I would like to ask you to stop the attacks towards my person, the team, all the associations related to the festival.
We are doing our work; there is nothing for us to defend.
I understand that it’s diffult to let go, but I’m afraid that, through your actions, you are destroying what you have built.
I hope I can count on your professionality to respect this limit.

Thank you for your understanding.

Sincerely yours,
D.

Beste team en vrijwilligers van palliatieve zorgen,

Ik wil jullie graag bedanken voor de manier waarop jullie voor mijn mama gezorgd hebben in de laatste dagen van haar leven. Jullie hebben haar heel veel warmte gegeven. We hadden het gevoel dat jullie haar steeds als een persoon zijn blijven zien, en niet als iemand die aan het sterven was. Zo bleven jullie met haar praten, zelfs toen ze dat zelf niet meer kon; en jullie vroegen haar wat ze graag at, ook al kon ze bijna niet meer eten. Jullie bleven haar persoonlijk benaderen en namen echt de tijd om haar te verzorgen. Het is een job, maar wij zien dat jullie echt voor dit werk kiezen en het vol overtuiging doen.
Er was ook altijd aandacht naar de familie toe, naar de kinderen, naar mijn vader. Dat is zeer waardevol.

Ik werk op de dienst hiernaast. Af en toe overvalt het verdriet me, als ik langs jullie gang passeer. Maar ik heb er geen slecht gevoel bij. Ik ben blij dat ze bij jullie is kunnen sterven.

Veel dank,
hartelijke groeten,
C. en familie

T

Ik heb mijn zicht nog niet volledig verloren. Ik zie nog genoeg om delen te ontwaren, die mijn geheugen dan vervolledigt. Zo kan ik mij inbeelden hoe de huizen eruitzien, ook als ik slechts hun schimmen zie.
Ik woon alleen. Ik verplicht mijzelf elke dag buiten te gaan. Dan ga ik doelloos wandelen, straat in straat uit. Dat gaat nog redelijk goed. Ik concentreer mij. Ik weet waar mijn woning staat, ik ken de putten van de straat.
Vandaag, op mijn tocht, zie ik plots, voor mij, een T-vorm. Ik denk “Ah, daar moet een putje zijn. Er zijn waarschijnlijk werken aan het water. Wel raar dat daarrond geen afsperring is, dat kan gevaarlijk zijn.”  Ik loop er in een grote boog omheen.
De volgende dag stap ik naar een ander deel van Brussel, naar de benedenstad. En weer zie ik een T, weer zonder afsperring. Ik denk “Tiens, wat is dat toch in Brussel, al die waterwerken, dat is toch niet meer normaal.”  Maar omdat ik alleen woon, kan ik mijn verwondering met niemand delen.
Op de derde dag moet ik een trein nemen. Ik stap, met een redelijk tempo, naar het station. Een man komt naast me stappen, hij moet ook naar het station, stelt me voor in te haken.
We stappen samen, al pratend, verder. En dat zie ik het weer, de T.
Ik zeg: “Pas op, er zijn waterwerken.” De man blijft stil.  Ik duw hem een beetje opzij van wat -voor mij- de waterput is.
Een beetje verderop stopt de man en zegt: “Ik wil je niet kwetsen, maar dat was geen waterwerk, dat is een step. Heb je dat niet gehoord in de media? Tegenwoordig zijn er overal steppen in Brussel.” Ik had dat helemaal niet meegekregen. De man blijft stil, en ik schiet in de lach. Ik zeg: “ik begreep al niet wat er aan de hand is, met al die waterwerken in Brussel!” Hij is opgelucht dat ik mij niet gekwetst voel en zegt: “Nu kan ik jouw wereld beter begrijpen.”
Vervolgens neemt hij een trein, en ik een andere.
Dat was een leuke ontmoeting.

B.,

Ik heb het gevoel dat, op dit moment, bijna alle woorden van mij te veel zijn voor jou.
Ik laat je nu even met rust.

Ik herken je onrust, je behoefte om je weg te vinden en te zoeken.
Ik wens je een fijne tijd toe.

Wees gerust, ik zal wel overeind blijven.
En als je wil, weet je me te vinden.

Go to the tree in Jette
with a bottle of whisky
by myself.

Touch my belly
somewhere between sex and instinct, gut.
Let dreams, memories flow
untill I breath in the belly.

Then shout
I love you
fucking bastard.

C’est moi, M.
Je t’écris encore une fois.
Je t’écris parce que la M. de 35 ans voudrait tourner une page, mais ni moi, ni elle, on ne t’abandonne.
J’ai tellement aimé t’habiter, une semaine sur deux.
Beaucoup d’enfants vivaient tout le temps dans la même maison.
Mais moi, j’ai toujours eu une histoire spéciale avec toi.
Je te quittais, je te retrouvais.

Je me demandais toujours, quand je reviens, on sera 4 ? 12 ? Qui sera là ?
C’était toujours une surprise.
Une maison traversée, vivante, avec sa tribu.
Tu resteras ça.
Le temple vivant.
L’ancre.
Les projets qu’on n’a pas encore pu faire ensemble, mais qui ont quand même un peu existé.
C’est déjà cette source d’énergie-là qui a créé ton identité.
Tu as toujours été une maison avec une identité forte.
Et tu vas encore changer, comme tu as toujours changé.
Tu vas trouver ta nouvelle identité. Tu vas entrer en transition.
Je te souhaite de garder ton ouverture.
Je te souhaite de garder ton souffle.
Je te souhaite bon courage avec la nature qui est autour de toi.
Tu donnes beaucoup d’énergie mais tu en demandes beaucoup aussi, et ça fait de toi un être étrange.
Mais ce n’est pas pour ça que je ne peux pas prolonger notre histoire.

C’est parce que la M. de 35 ans a reconstruit une famille ailleurs.
Elle fait sa propre construction.
Elle vit à une autre vitesse que toi.
On a deux vitesses différentes maintenant.
Et nous, on passe par la porte de devant, on te traverse et on ressort dans le bois.
Et je ne me retourne pas. Et je vais tout droit.

B.,

M. vertelde me over je ziekte. Het spijt me erg dat te horen.

Ik wil je bij deze een zalige kerst en nieuwjaar wensen, vol vrede en rust, in het bijzijn van je familie, en zonder pijn.

Ik wil je ook bedanken voor wie je bent en wat je voor M. en mij betekent. Je bent een sympathieke, meevoelende, behulpzame vrouw met een groot hart. Ik bewonder je.

Met heel veel warmte,
S.

de stad

van boven
heel licht
lichte lijntjes
alle ballonnetjes, gedachtewerelden
ik zie mezelf stappen
veel mensen gaan stappen
gewoon stappen
om naar buiten te gaan,
om niet alleen te zijn,
iedereen op weg naar iets.

waar gaan ze naar toe?
met wie bellen ze?
verbonden met al die andere werelden:
Afrikaans, Zuid-Amerikaans, Aziatisch….

mensen van hier naar daar
zoals de lijnen op mijn hand

mensen stappen ergens binnen
komen terug buiten

in de Exki:
koffietje met de man die niet veel zegt
ik knik naar de mensen die we daar altijd zien
ik kijk en ik glimlach

die mevrouw die daar altijd zit, een oosters type
waarschijnlijk woont die klein,
is die daarom altijd hier
soms vergezelt haar niemand,
soms één, soms twee, soms vier

iedereen zoekt contact
met vrienden, familie, vreemden

die vrouw met de oudere man
zie ik de laatste tijd niet meer

ik ben één van hen
van hier naar daar
straks ga ik naar de film

hoe wij elkaar kruisen

op de Vlaamse Steenweg
het mevrouwtje met haar hoofd altijd naar beneden
ze stapt ergens binnen

een ander mevrouwtje, van betere komaf
maar dement

die die hier op straat liggen,
is die daar aan het sterven?
ik kom er niet tussen
die wordt toch opgehaald

heel licht
lichte lijntjes
mensen die bewegen
eentje wordt opgelicht,
die stapt dan tot daar
een ander wordt opgelicht – die krijgt dan ruzie
en gaat daarna iets drinken
nog iemand anders opgelicht
en ik stap verder

zo’n lijnen
straten

dingen die niet te koop zijn

een mooi muziekje erbij
een beetje vrolijk muziekje
geen gouden randje
dat zou te veel zijn

L.,

Ik schrijf je deze brief omdat ik je wil zeggen dat ik je mis. Doordat wij nu zo ver van elkaar wonen, voel ik dat er meer afstand komt tussen ons.

Ik weet dat jij het heel druk hebt met jouw nieuwe leven daar, en met je zoontje. Jij wil het heel goed doen als moeder. En ik heb het heel druk met mijn nieuwe leven hier, met mijn kinderen, met de nieuwe taal. We zijn allebei bezig met een nieuw leven op te bouwen.

Jij belt liever; en ik schrijf liever berichten, omdat ik daarmee makkelijker de essentie kan meegeven van wat ik wil zeggen.  ’s Avonds ben ik vaak te moe, of ik ben bezig met de kinderen, of met mijn taken. Ik vind dan helaas niet de energie om nog te telefoneren.

Het is een uitdaging voor ons om met elkaar in contact te blijven. Maar ik wil dat je weet dat ik er altijd voor je ben. Onze vriendschap betekent nog steeds heel veel voor mij, net zoals vroeger.

Groetjes,
O.

Beste mensen,

Jullie kennen me als iemand van de zachte aanpak. Maar vandaag wil ik graag een aantal zaken met jullie delen die op mijn hart liggen.

Ik vind dat de mentaliteit op onze afdeling aan het veranderen is, en helaas niet altijd op een positieve manier. Concreet gaat het over drie zaken:

– Ten eerste observeer ik een gebrek aan collegialiteit. Al te vaak overheerst het eigenbelang, terwijl het samen werken eigenlijk op de eerste plaats zou moeten staan. Samenwerken is geven en nemen.

– Daarbij zie ik ook een gebrek aan verantwoordelijkheid. De afspraken naar elkaar toe verlopen moeizaam; er wordt te vaak verondersteld dat anderen het wel op zich zullen nemen; en dan zijn het altijd dezelfde mensen die moeten zorgen dat het in orde komt. Ik ben iemand die jullie allemaal graag veel vrijheid en vertrouwen geeft. Maar dan wil ik er zelf ook op kunnen vertrouwen dat jullie je verantwoordelijkheid nemen naar elkaar en naar de afdeling toe.

– En ten derde is er ook een gebrek aan respect in de omgang met elkaar, en een gebrek aan begrip voor elkaar.

Een groep is meer dan de som van alle eenheden. Het is helaas niet genoeg als ieder op zich haar werk probeert te doen. Ik ben een tolerant iemand en wil niet aan micro-management gaan doen, maar er moet iets veranderen, en dat kunnen we alleen samen.
Het is logisch dat er, door alle vernieuwingen binnen het ziekenhuis, zaken veranderen. Ik viseer hier dus niemand in het bijzonder; de cultuur waarin we werken, is iets dat we samen creëren.
Ik klink nu misschien streng, maar we zijn in het verleden altijd een hecht team geweest, ik weet dus dat het mogelijk is, met de inzet van iedereen.

Ik hoor graag jullie gedachten hierover.

Hey.
Gaat het?
Ben je okee?

Ook al gaat het soms niet goed,
ook al weet ik nog niet wie ik ben,
ik ben Z.
En de rest, dat vind ik later nog wel uit.
Ik mag mezelf zijn.

Vanbinnen ben ik niet stil.
Vanbinnen zing ik.
Vanbinnen ben ik met mijn beste vriendin, X.
Vanbinnen luister ik naar BTS.

Kijk, het is zonnig
met alleen een paar wolken,
warm maar niet te warm.
Rondom mij is het paars. En er zijn dieren.

Ook al ben ik soms bang,
soms gaat het beter, soms gaat het goed.
Ik probeer te zeggen wat ik wil
en te doen wat ik kan.

Ik ga jou geen pijn doen.
Kom hier, voor een knuffel.
Bij mij ben je veilig, Z.

Ik ga, ik doe, ik durf
want ik weet waar ik graag ben en wat waardevol is voor mij,
dat sluit ik in mijn hart, ik leg het daar neer.
Het mag daar blijven, zijn leven leiden.
Ik weet waar de paden zijn die voor mij kloppen,
ik vertrouw op mijn intentie.
Ik voed mezelf en mag ook gevoed worden.  Zacht, mild. Bestaan, stroom.
Eigenlijk ben ik niet bang om alleen te zijn. Als ik toch eenzaam ben, zal ik daar dan wel mee dealen. Ik kan zonder de touwtjes. De verbindingen zijn er sowieso, ik draag ze met me mee. Dat is een evidentie, geen vraagteken.
Ik word gesteund
door het universum
dat ook al in mij zit.

F.,

Ik schrijf je deze brief om te laten weten dat ik nog om je geef.

Misschien zijn we te vroeg gaan samenwonen; misschien hebben we daardoor te vroeg teveel van elkaars persoonlijkheid gezien.
We komen uit andere culturen, uit andere sociale klasses. Dat zorgt voor veel onzekerheden. We zijn allebei opgegroeid met een verschillend beeld over liefde en relaties. Daarom hebben we onze relatie ook anders ervaren, en anders afgerond. Ik denk niet dat het doorbijten, wat ik geleerd heb, per se gezond is, maar het is wel wat ik heb meegekregen.
Nu, na een jaar pas, kan ik alles een plaats geven. Ik heb het gevoel dat jij dat ook doet.
We zijn heel verschillend, maar toch zijn er ook veel dingen waarin we op elkaar lijken.
Ik weet dat we op de goede weg zijn.

Een relatie is een wisselwerking. Je kunt niet alles geven, je kunt niet alles nemen- dat ben ik nu aan het leren, nu ik alles alleen moet doen. Misschien, toen wij samen waren, nam jij wel dingen in handen die ik eigenlijk zelf had moeten leren doen.

Ik waardeer je werkkracht. Ik weet dat wij elkaar productief gemaakt hebben. Daar ben ik je dankbaar voor.
Ik heb veel gevochten om te zijn waar ik nu ben.

Ik weet dat we elkaar graag zien, en dat we een groot stuk van elkaars leven zijn geweest. Dat is sowieso een les, geen verspilde tijd. Nu weten we allebei beter wat we wel of niet willen in een relatie, en in het leven tout court. We staan sterker in onze schoenen. Er is veel positiefs. We blijven elkaars persoon.
Ik wil niet dat dat ons belemmert.
Het is nu een moeilijke tijd, maar ik hoop dat we kunnen blijven geloven in liefde. Ik gun jou wel nog een nieuwe mij- als het echt moet:)

Weet dat je nog op me kunt rekenen als er iets is. Ik zal er altijd zijn.

M.

T.,
fleur noire.

Dans mon ancienne école, l’année scolaire semblait durer une éternité
et maintenant, elle semble n’être qu’une semaine.

Vous êtes une enseignante super gentille,
vous rendez toutes les choses super amusantes.

Nous travaillons chacun sur notre propre piste, en classe.
Tu nous aides souvent.
Tu es mon amie, sinon je ne t’aurais pas donné ce collier.

Je suis très contente de te revoir après les vacances.
Je te souhaite beaucoup de paix,
aussi pour la nouvelle année scolaire
parce que parfois, c’est vraiment trop pour toi,
et tu dois faire au moins dix remarques par jour.

T.,
fleur noire,
Je t’aime.

Lieve mama,

Wij hebben samen stormachtige waters doorzwommen
maar dankzij jou zijn we altijd op veilige oevers geraakt.

W.

D’ailleurs et nulle part, je me vois, je m’observe.
Je prends mon temps.

Les sols, eux aussi malades
se régénèrent dans leurs reflets.

Les feuilles me capturent, une petite porte s’ouvre.

Reviens, n’oublie pas. Interpelle-moi.

Dag Moeke,

Ik vind dat ik je te weinig dank u zeg. Dat wil ik dus met deze brief doen, zoals jij brieven schreef naar mij toen ik zelf kind was.
Je bent voor mij een “alles” vrouw- je doet echt alles voor ons: je zorgt voor ons, je voert ons overal rond, we kunnen je steeds bereiken, alles is bespreekbaar en als er iets is, ga je altijd springen.

Moeke, ik wil je zeggen, je bent goed bezig, je houdt alles recht, ook al is alles soms veel te veel.
Je doet niets voor niets, we appreciëren echt wat je doet.

Ik kan het niet altijd goed in woorden uitdrukken en daardoor laat ik het misschien soms te weinig blijken maar
ik zie je graag.

Liefs,
E.

Mama en Papa,

Ik hou van jullie
omdat jullie lief zijn en zelfstandig
en goed voor ons zorgen,

M.

Dear friends,

I would like to address something that is not easy for me.
It’s a feeling I have about our friendship.

We have grown up together and shared a lot.
You are always there for me, that is very precious.
But sometimes I find it very hard that we differ on subjects that are very important to me. Mostly political matters. It’s difficult for me to understand that those subjects that are very real to me don’t concern you at all.
I realized that I would not date someone who does not share those same concerns with me.
Then I ask myself, what does that mean for our friendship? Can our friendship still exist, when we differ so much on fundamental issues?

I know that it can maybe also be stress-full to you. To see my opinions on social media for instance. “H., the educated, who’s on all the fights.” Maybe you feel judged.
I don’t know what is fair to expect from you.

I have thought about this a lot.
I don’t want to stop being friends, because of our difference in political opinions.
I don’t want to stay in one bubble. You also remind me there are other things in life. I love you. I would like to keep growing up together, to create memories together.
Maybe one day we can meet in places where we never imagined meeting before.

Je hebt de laatste jaren echt goede dingen gedaan.
Door je analytisch doorzettingsvermogen,
de kracht om steeds jezelf terug te vinden, ook al werd je regelmatig uit je evenwicht gebracht.
Er is meer hart, meer bewustzijn en openheid.
Meer intuïtie,
minder impulsiviteit.
Je voelt veel meer, bent dichter gekomen bij schoonheid, kwetsbaarheid, bij mens-zijn.
Het besef wat het betekent iemand in je leven te hebben
en zelf iemand van betekenis voor iemand te zijn.
Rust
en je lichaam dat terug praat,
hou dat bij.
Voelen en gevoeld worden, op en onder je huid.

ADA

Upbeat, never less than upbeat.
Happy, positive, huggy,
always hugging.
Up, first thing in the morning, hugging.
Cheery “Guten Morgen” – I don’t know why she found that funny.
Bumping around.
Classical radio stations in the kitchen.
Baking bread, and deviled eggs she made.
At some point she forgot them.

Always taking care of everything,
always there in the background.

She was interested in everything, had so many thoughts and insights.
She was intelligent, creative, verbal. Always reading something, always a story.
She taught herself Armenian, for us. She helped me learn Latin, French.
She helped me seeing the details in things.

Also, hard to know.
Inscrutable.
She prayed a lot.

She kept the ship afloat,
caring for her mom, her dad, her husband, us.
Organizing everything,
planning things for trips.

For Christmas, we would go shopping.
Every year a pair of Levi’s.
And then a lunch,
we would share things about our lives,
I would tell her how I was,
she would tell me how she was.
Honest
never hurtful
straightforward,
kind, caring.
Every year the question if I was already married.

Ada.
A very beautiful woman.
Off-white top, blue bottom.
Her voice like birds.
She was obsessed with birds; she could spot them.
She loved music,
she would always sing along.
She would sing me to sleep.

I’m small and there is the front door.
and the glass
and she’s writing in the steam
for me.

Ada,
a ray of light.

FOTO 1
Dit is mijn tante N., de oudere zus van mijn “brave bomma”, in haar café-pension voor schippers in de Volksstraat in Antwerpen. Ik ging daar als kind graag op bezoek want de wanden bestonden uit spiegels, zowel vooraan als achteraan. Als ik in die spiegels keek, zag ik mezelf oneindig keer weerspiegeld. Ik kreeg daar altijd Oxo te drinken. De korste weg naar de Volksstraat van het station, was via de prostitutie-buurt. Mijn ouders namen ons dan bij de hand en wezen van alles aan dat er niet was: “Kijk daar in de lucht”, “Kijk hier, wat ik hier heb”,…. zodat we alleen nu en dan een glimp opvingen van een lege stoel, wat fluweel, rode lampjes. Het moet veel werk geweest zijn voor hen om ons daar met ons gezin doorheen te loodsen zonder dat we iets opmerkten.
N. was een heel vriendelijk vrouw die bomma veel geholpen heeft

FOTO 2
De vrouw op de boot is een familielid van mijn “brave bomma.”
Ik denk dat deze foto voor de tweede wereldoorlog genomen is. De vrouw is dus van de generatie voor mijn bomma. Waarschijnlijk zien we haar hier met haar man en twee kinderen, waarvan er later ééntje verdronken is.
Blijkbaar waren er bij deze generatie familieleden veel schippersfamilies: mensen die op woonboten leefden, in heel simpele levensomstandigheden. Er is een rode draad in onze familie met boten en scheepvaart. Zelf heb ik dieptevrees, dus ik voel me niet aangetrokken door boten.
Wel heb ik affiniteit met mensen die in marginaliteit en kans-armoede leven.
Mijn bomma moet het niet gemakkelijk hebben gehad in haar leven.

Je suis Pierrot. J’ai 63 ans.

La vie m’a présenté une bêtise.
Ce n’était pas une bêtise de ma part.
Cela peut arriver à tout le monde.

Voilà mon histoire.

Dans les années 80’ je travaillais en tant que militaire au Rwanda, comme humanitaire, uniquement pour évacuer la population. Après trois ans j’ai pris une balle dans la jambe. L’éclat y est toujours.
Alor je suis rentré en Belgique ou j’ai repris la librairie de mes parents. Pendant quinze ans j’ai tenu ce magasin en tant qu’indépendant. Je bossais de 5h du matin jusqu’à 18h.

En 1997 ils ont décidé de mettre une taxe sur la surface commerciale que je ne voulais pas payer.
J’ai vendu la boutique, je l’ai bien vendu. Et j’ai pris une année off.
Après, je voulais penser à ma pension. J’ai rempli le bulletin de recrutement pour le ministère, et je suis devenu gardien dans la prison. A Mons, à St. Gilles, à Lantin, et une semaine à Bruges.
J’en ai connu, des fameux. Carette, Van Rossem, Lacroix, Kapllan, …
Mon surnom était Obi-Wan, comme dans Star Wars.

A 2009 j’ai eu un accident de travail. J’ai essayé de continuer le travail mais c’était difficile. J’avais toujours des problèmes de santé, toujours de nouveaux certificats.
Enfin, en 2011, ils m’ont licencié. Je comprends. J’étais trop souvent absent.
J’ai reçu mon C4 pour toucher le chômage.
Sauf qu’il n’y avait personne qui m’avait dit qu’on n’a qu’un mois pour le déposer chez le syndicat. Moi, j’ai pris une année.

J’ai gagné un voyage en Guadeloupe avec un jeu dans le radio, avec RTL. Une semaine avec la maman de mon fils et mon fils sur les coûts de RTL. J’ai adoré la Guadeloupe.

Peu après, je suis tombé dans la cocaïne et l’alcool. J’ai passé une année de ma vie dans un centre de désintoxication. Là aussi, ils m’ont mis au travail, dans la cuisine.

Après cet an, mon C4 n’était plus valable donc je n’avais plus le droit au chômage

Alors je suis allé chez le CPAS pour demander de l’aide.
Une personne là-bas m’a proposé de travailler chez le CPAS, en service technique, dans les bâtiments qui appartiennent au CPAS. Même si je n’étais pas entraîné pour ça, je l’ai accepté – j’avais toujours assisté mes amis qui étaient plombier, électricien, …
En 2018, mon contrat était fini chez le CPAS. Ils m’ont aidé à récupérer assez de jours pour le chômage. Là, je suis allé chez le syndicat tout de suite.
Depuis que j’ai le chômage, je n’ai plus trouvé de travail.

Pendant plus de dix ans je louais une maison. Il n’y avait pas de bail. A un moment le propriétaire ne payait plus son prêt. L’huissier de justice est venu pour me jeter en tant que locataire. Je n’avais pas de droits. La propriétaire m’a menti, j’ai eu trop confiance en lui.
Mais pour moi, ça reste une bonne personne. Je ne suis pas rancunier.

J’ai mon fils et la mère de mon fils. Je n’ai pas voulu les embêter. Je ne voulais embêter personne.
Plutôt que rester entre Charleroi et La Louvière, dans le gris, je suis parti à la mer.
Maintenant j’habite à Ostende, depuis huit mois. Je suis dans la rue.
Je dors dans Les Galleries. J’ai un toit et la plus belle terrasse d’Ostende.

J’ai encore le chômage mais pendant trois mois je ne l’ai pas touché à cause du changement entre FGTB et ABVV. Avec mon chômage je pourrais louer un studio de 500€ max. Mais c’est difficile à trouver.  Apparemment, pour les logements sociaux, ça fonctionne avec des points ; ils donnent priorité a des familles de l’Ukraine par exemple, ou de Somalie.
Eh ben je comprends, je suis tout à fait d’accord.

Oostende c’est multiculture. On ne s’embête pas ici.
Oostende m’a accueilli. Les gens ici sont merveilleux. Il y a Véronique qui m’a apporté les bouillottes. Les gens qui amènent les déjeuners, … Le Thermae Palace que m’apporte des tés, …

Maintenant j’attends ma pension. Alors je vais devenir saisonnier : six mois à Oostende, six mois en Guadeloupe.

Je suis optimiste. Un peu épicurien. Il faut vivre les moments présents avec des personnes que tu aimes ; aimer les proches tant qu’on les a.
Pleurer, ça ne sert à rien.
Quand j’ai perdu mon père et ma mère je n’ai pas pleuré, car ils sont toujours là pour moi.

J’ai une empathie pas possible, quelle que soit la couleur ou la culture.
Je regarde toujours la personne dans les yeux.